علم می گوید هر چه یک اکوسیستممتنوع تر باشد، پایدارتر است. زیرا هرچهتنوع بیشتری داشته باشد، سازگاری بیشتری با شرایط بیرونی خواهد داشت. از این منظر، افغانستان، با جمعیت چند فرهنگی و شبکه جهانی دیاسپورا، دارای پتانسیل برایثبات اجتماعی بزرگ - و در نتیجه، صلح پایدار و طولانی مدت است. این در صورتی امکان پذیراست که نقاط قوت ناشی از این تفاوت ها شناسایی و مهار شود.

امروزه، وضعیت اینگونه نیست. در واقع، جامعه افغانستان به دلیل تفاوت های قومی،مذهبی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی، دچار دودسته‌گی شده است. به عنوان گذرگاه بین آسیا و اروپا، موقعیتاستراتژیک افغانستان باعث شده است  کهفاتحان خارجی برای قرنها به کوه ها و دامنه های این سرزمین تاخت و تاز کنند. این وضعیت، همراه با هزارها سال تجارت در امتدادجاده ابریشم، میراثی ازجمعیتی از نظر زبانی و فرهنگی متنوع که امروزه ازهم جدا وتفکیک شده بر جای گذاشته است.

گذشته، حال وآینده در یک ملت موزاییکی مملو از شکافها

چهار گروه قومی بزرگ در کشورمتشکل از پشتون ها هستند که حدود 45 درصد جمعیت را تشکیل می دهند.تاجیک ها که حدود 30 درصد را تشکیل می دهند. ازبک ها وترکمن ها حدود 10 درصد و هزاره ها 15 درصد آخر را تشکیل می دهند. از آنجایی که سایر اقوام دارای مذهب مشترک اسلام سنی هستند، در حالی که هزارهها عمدتاً به مذهب شیعه عمل می کنند، شکاف های مذهبی منجر به به حاشیه رانده شدنآنها شده است.در اگست2021،با به دست آمدن مجدد قدرت به دست طالبان که عمدتاً پشتون هستند، ،سرکوب وحشیانههزاره ها شاملبمب گذاری هایانتحاری،  کشتارهای جمعی، واخراج اجباری افزایش یافته است.  

و این تنها هزاره ها نیستند کهاز تداوم وخامت حقوق بشر در کشور متاثر می شوند. زنان و دختران در افغانستان چنان سطوح بالایی از آزار و اذیت را  از جمله ممنوعیت تحصیل، کار و آزادی بیان،تجربه می‌کنند، که طبق گفته  دیده بان حقوق بشر ، "جنایت علیه بشریت ،آزار و اذیتجنسیتی" است. یک گزارشسازمان ملل از سال 2023 نشان می دهد که از زمان بازگشتطالبان به قدرت در دو سال اخیر، قتل های غیرقانونی  ، و همچنین استفاده از مجازات هایظالمانه مانند سنگسار و شلاق زدن افزایش یافته است.

همراه با بحران های بشردوستانه در حالپیشروی،، 90 درصد جمعیت زیر خطفقر زندگی می کنند و میلیون ها نفر به آب آشامیدنی پاک، غذا و مراقبت های صحی قابلاعتماد دسترسی ندارند، به نظر می رسد که با به قدرت رسیدن طالبان مشکلات موجود، بگونهی چشمگیری، شدت یافته است.

‍

مبارزه خشونت باخشونت;چرخه معیوب درد که خواستار پایان است

زمانی که طالبان قبلاً در دهه 1990 به قدرت رسیدند، پس از چندین دهه درگیری که جامعه افغانستان راتکه تکه کرده بود، برخی برعکس آن را باور داشتند. مردم از تفرقه و جنگ داخلی خسته شده بودند. فرهاد خرمی، یکی از اعضای شبکه کارشناسان نسل جدید افغانستان (ANGEN) توضیح می دهد که افغان ها و حتی کشورهای خارجی آنها را ناجی میدیدند. "آنها فکر می کردند که اینگروه از طلاب مدرسه می آیند و کشور را متحد می کنند."  

و برخی به دلیل قومیت مشترک باآنها و همچنین کاهش کلی درگیری ها پس از خروج نیروهای امریکایی که زمینه را برایتسلط طالبان فراهم کرد، هنوز هم بر این باورند.

با این حال، همانطور که وحیدظاهر، کارگر جوان افغان اشاره می کند، "عدم جنگ صلح نیست". در عوض، طبق گفته محقق صلح،  Johan Galtung برای حاکم شدن صلح در یک جامعه ، باید هماهنگی وجود داشته باشد. این به معنای عدم وجود اختلافات  که بخشی طبیعی، سالم و اجتناب ناپذیر ازتعاملات اجتماعی است - نیست، بلکه به معنی عدم پاسخ های خشونت آمیز، و وجودابزارهای متمرکز بر راه حل برای حل این اختلافات است.

از آنجایی که افغانستان برایبیش از 40 سال قبل از تسلط طالبان در جنگبود، طبیعتاً از زمانی که آنها قدرت را به دست گرفتند، جنگ کاهش چشمگیری داشتهاست. با این حال، بیش از 6 میلیوندیاسپورایی که از کشور گریخته اند به دلیل خشونت و نقض حقوق بشر در چهار دهه گذشته، برای بازگشت مردد هستند.  

خرمی می گوید:«اگر طالبان صلحمی‌خواستند، هیچ یک از ما دیاسپورا نمی‌بودیم. ما در افغانستان می ماندیم و درباره آینده ای که باید باشد بحث می کردیم. اما متأسفانه آنچه آنها می خواهند تسلیم بی قید وشرط همه افغان هاست.»

از این رو، با وجود اختلافاتیکه قبلاً ذکر شد، اکثر مهاجران افغان به گفته خرمی در یک جبهه متحد هستند. آنها به شدت با نحوه اداره کشور توسط طالبان در حالحاضر (و از لحاظ تاریخی) مخالف اند. خرمی می گوید: «فکرمی‌کنم همه ما موافقیم که طالبان یک رژیم متجاوز و بی‌رحم است. و اینکه مردم تحت حاکمیت آنها از حقوق اولیه خودمحروم هستند.من فکر نمی کنم هیچ انسان مدرنو منطقی چنین حکومتی را بخواهد.»

‍

رویکردهای متنوعبرای تسهیل صلح و حساسیت نسبت به درگیری در افغانستان

در میان دیاسپوراها در موردچگونگی مقابله با این موضوع  به طور طبیعی،قابل پیش‌بینی و امیدوارکننده، اختلاف نظر وجود دارد. تقسیم‌بندی از نظر بصیردانشیار، معاون سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان(AJSO)،پذیرش طالبان به عنوان حکومت کنونی و تحت فشار قرار دادن آنها برای رعایت قوانینبین المللی در مورد حقوق بشر، سریع ترین راه برای دستیابی به شرایط زندگی نه تنهاانسانی، بلکه مرفه برای جامعه و مردم افغانستان است.

بااشاره به کنفرانس بن در سال 2001، که در آن کشورهای خارجی رهبرجدیدی را برای آن انتخاب کردند، دانشور به اشتباه کنار گذاشتن طالبان از گفت‌وگوپس از سرنگونی رژیم طالبان توسط ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده، اشارهمی‌کند، زیرا این امر منجر به سرنگونی حکومتی شد که در غیاب آنها ایجاد شده بود: "در نتیجه، اکنون ما شاهد جنایات آنها به عنوان تنها حزب حاکمبر افغانستان هستیم."

دانشیار معتقد است که به جایانتخاب اجباری تصاحب حکومت، راه حل در اعمال فشار سیاسی کافی بر طالبان برای پذیرشسایر احزاب است که برای رهبری کشور نامزد می شوند: "بهطوری که ما می توانیم بدون شروع جنگ های جدی،  یک دولت پایدار بسازیم."

او معتقد است که این رویکردشامل دیاسپورای افغانستان است که به عنوان میانجی عمل می کند، گفتگوها را بینطالبان و دولت های میزبان تسهیل می کند تا تفاهم و صلح را تقویت کند.

خرم که  برای ناشناس ماندن، نامش را تغییر داده است، یکمتخصص رسانه و ارتباطات افغان است که برای سازمان بین المللی عدالت و صلح انتقالیکار می کند و به مکتب فکری مخالف منتسب می شود:  

"آنچهما از جامعه جهانی می خواهیم این است که با طالبان ارتباط نگیرند، طالبان را مشروعنسازند، طالبان را عادی سازی نکنند، زیرا رژیم آنها مخالف حقوق شهروندان افغان وهمچنین مخالف منافع جهان که مبارزه با تروریسم و​​افراط گرایی ست،میباشد." او معتقد استکه باید با زور با آنها جنگید زیرا این "زبان انتخابی" آنهاست.

بر این اساس، سوسن هاشمیSusan Hashemi ، موسس سازمان رسانه‌ای راوی زنRavi Zan ) Media Organization)، رسانه‌ای مستقل با تمرکز بر حقوق زنان در افغانستان، معتقد استکه دیاسپورا نقش مهمی در جلب حمایت سیاسی جامعه بین‌المللی برای مشروعیت ندادنطالبان دارد.

‍

مشکلات زیاد، راه حل های بیشتر،قدرت همکاری سازنده

این پیشنهادات، با وجود تفاوتفاحش در رویکردشان  یک نقطه اشتراک دارند. آنها خواستار حقوق مردم افغانستان برای تصمیم گیریدر مورد سرنوشت خود به عنوان یک ملت هستند، نه تحمیل آن توسط نیروهای خارجی، یاتوسط رهبران خودخوانده.

همانند شکافهای سیاسی در هرکشور دیگری، شکافها در میان دیاسپورای افغانستان در مورد چگونگی پیشرفت افغانستانبه سوی یک مکان بهتر، یک اختلاف سالم است که در صورت وجود یک پلتفرممناسب،می‌تواند به خوبی مدیریت شود. این همان چیزیاست که خرمی خواستار آن است.  

«من فکرنمی‌کنم که بتوانیم هماهنگی داشته باشیم، جایی که همه دیاسپوراها همین حرف را می‌زنند،اختلاف نظر در خطوط قومی وجود دارد - که طبیعی است. افغانستان کشوری متنوع است وهر قومیت آسیب پذیری خود را به گونه متفاوت می بینند.» به گفته خرمی،" مسئله مهم این نیست که آیا اختلاف نظر وجود دارد یا خیر،بلکه این است که در کجا می توان درباره آنها بحث و گفتگو کرد. "

با عدم موجودیت یک سیستمدموکراتیک که امکان بیان سیاسی از طریق قدرت انتخاباتی را فراهم کند، سانسور های رو به افزایشرسانه‌ای طالبان ،، هدف قطع اینترنت آنها، و رژیم ارعاب آنها در داخل کشور، فضایی برای چنین بحثیباقی نمی گذارد .اینجاست که قدرت تا حد زیادیدست نخورده ی دیاسپورای افغانستان نمایان می شود. در افغانستان، دانش شمشیری در مبارزه برای حقوق بشر، حقوق زنان و آزادی بیاناست.

خرمی با اشاره به نیاز بهپلتفرم هایی که به مهاجران افغان اجازه دهد برای این هدف گرد هم آیند، می گوید:«سلاحی که ما داریم افزایش آگاهی است.چون من به عنوان یک فرد، مهم نیست که چقدر ازطالبان متنفرم، ممکن است نتوانم کاری انجام دهم. اما اگر ده نفر باشیم، اگر صد نفر باشیم، می‌توانیم کارهای خاصی انجام دهیم.»

یک شبکه ی (اجتماعی) مهاجر برای صلح در خانه│

شبکه آنلاین ANGEN  براساسهمین مبنا تشکیل شد. خرمی توضیح می‌دهد که ایده این است که «سکویی داشته باشیم کهدر آن همه بتوانیم دور هم جمع شویم، درباره چالش‌ها بحث کنیم، آینده‌ای را تعریفکنیم که همه بتوانند خود را در آن ببینند». به عقیده او، هنگامی که این تعریف مشخص شود، مسیر رو به جلو روشن تر خواهد شد،زیرا بدیل هایی برای طالبان ایجاد خواهند شد.  

صرفاً تصور کردن  آینده ی که میخواهیم، آن را به واقعیت نزدیکتر می کند، زیرا ما را قادر می سازد به سمت آن حرکتکنیم  و آن را با دیگران به اشتراک بگذاریمتا آنها در سفر به آن بپیوندند

از این رو، با تشکیل شبکه های جهانی از طریق پلتفرمهایی مانند ANGEN; ارائه نقاط قوت منحصر به فرد خودبه یکدیگر؛ و تلاش برای یافتن یک اصطلاح سیاسی مشترک، مصالحه های منصفانه، و زمینهمشترک، چشم انداز یک افغانستان جدید برای هر دیاسپورایی که در آن شرکت می کند،افزایش خواهد یافت.

خرمی می گوید: «مبارزه باطالبان تنها به این معنا نیست که باید بروید و با آنها بجنگید، راه های مختلفیبرای مبارزه وجود دارد. در حال حاضر، بنظرمیرسد راه حل اتحاد است.

‍